Overzicht

Samenvatting uitwisselingsproces

Tussen een LAS en een EA hebben we te maken met de volgende uitwisselingen van gegevens:

• Leerlinggegevens: Een EA moet weten aan wie toetsen moeten worden afgenomen. De bron van deze gegevens is het LAS. Deze zullen dus aan de EA ter beschikking moeten worden gesteld.
• Leerresultaten: De resultaten van een op de EA afgenomen toets moeten geadministreerd worden in het LAS. Deze zullen dus daarheen moeten worden verzonden.

Het primaire uitwisselingsproces hiervoor ziet er in grote lijnen als volgt uit:

1. Als eerste moeten (eenmalig, door systeembeheer) de beide systemen technisch aan elkaar gekoppeld worden (instellen URL's, firewalls, authenticatiegegevens, etc.)
2. De noodzakelijke leerling-, docent- en groepsgegevens worden door het LAS aan het EA ter beschikking gesteld. Bij wijzigingen in de LAS gegevens zal dit opnieuw moeten gebeuren. Bij deze overdracht van LAS informatie wordt, om privacy redenen, een zo minimaal mogelijk set van gegevens meegestuurd. In principe worden alleen namen, geboortedata en een door het LAS gegenereerde persoonsidentifier gebruikt. Deze identifier kan dan in stap 4 weer gebruikt worden om een resultaat aan de juiste leerling te koppelen.
3. Vervolgens wordt in de EA een toets klaargezet en door de leerling(en) afgenomen. Hoe dit gaat is EA specifiek en maakt geen onderdeel uit van deze afspraak.
4. Het resultaat van de toets wordt door het EA teruggestuurd naar het LAS die het vervolgens administreert.

Het is mogelijk dat later de rol van stap 2 (overdracht leerlinggegevens) wordt overgenomen door overkoepelende systemen als Basispoort en Directe Toegang. In dat geval vervalt stap 2.

Aanleiding

Binnen het Nederlandse onderwijsveld wordt steeds meer digitaal getoetst. Dit gebeurt veelal op systemen van de aanbieders van de toetsen: de educatieve uitgevers. Deze systemen worden ook wel “Educatieve Applicaties” (EA’s) genoemd. Scholen hebben vrijwel altijd een centraal leerlingadministratiesysteem (LAS) waarin, naast basiszaken als NAW-gegevens, ook de resultaten worden bijgehouden. Door het grote aantal aanbieders en de diversiteit van systemen die worden gebruikt, is de ‘automatische’ uitwisseling van voor onderwijsinstellingen relevante informatie niet zonder meer mogelijk. Het kan leiden tot een grote diversiteit van bilaterale afspraken en definities. De afspraak UWLR is bedoeld om de uitwisseling van leerresultaten te faciliteren en de daarmee samenhangende voordelen te realiseren.

Doel

Doel van de afspraak is onderwijsinstellingen, educatieve uitgeverijen, leveranciers van leer- en toetssystemen en leveranciers van leerlingadministratiesystemen de mogelijkheid te bieden op een open en transparante manier leerresultaten uit te wisselen. Door het verbeteren van de uitwisselbaarheid van leerresultaten, en de borging hiervan in een leerlingvolgsysteem, neemt de bruikbaarheid van digitale toetsen toe.

De afspraak UWLR ondersteunt het realiseren van de uitgangspunten en visie van het ECK2-programma:

• Verbeteren van de uitwisseling van leerresultaten en integratie in een leerlingvolgsysteem. Hierdoor kunnen leerlingen (en ouders) en de Onderwijsinspectie goed en volledig op de hoogte worden gehouden van hun vorderingen en resultaten.
• Faciliteren van de uitwisseling van leerresultaten tussen verschillende elektronische leer- en toetsomgevingen en de administratieve omgeving(en) van de onderwijsinstellingen. Hierdoor wordt onderwijs flexibeler, efficiënter en effectiever.
• Verbeteren van de uitwisseling van leerresultaten en integratie in een leerlingvolgsysteem. Hierdoor kunnen leraren op een eenvoudige, verantwoorde en gebruiksvriendelijke manier zicht houden op de vorderingen en resultaten van hun leerlingen en de benodigde onderwijskundige maatregelen nemen voor het bieden van passend onderwijs.

Doelgroep

De afspraak UWLR is vanuit het ECK2-programma ontwikkeld, samen met vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen, educatieve uitgeverijen, aanbieders van leer- en toetssystemen en aanbieders van leerlingadministratiesystemen.

Door het verbeteren van de uitwisselbaarheid van leerresultaten wordt het onderwijskundige gebruik van deze gegevens door leraren, interne begeleiders in het po, mentoren in het vo en studieloopbaanbegeleiders in het mbo vergemakkelijkt. Goed geregistreerde en toegankelijke leerresultaten faciliteren daarnaast de verantwoording en communicatie door onderwijsinstellingen richting ouders en Onderwijsinspectie.

Dit document beschrijft de berichtenstructuren, protocollen en scenario's om tot een uitwisseling van leerresultaten te komen. Doel van dit document is om zowel LAS-bouwer als EA-ontwikkelaar van voldoende informatie te voorzien om de afspraak te implementeren. Naast deze tekst horen hier ook nog een aantal (XML-)bestanden met voorbeelden en schema’s bij. Doelgroepen zijn daarmee met name software-ontwikkelaars van schooladministratie- en toetssystemen.

Systemen

Educatieve Applicatie (EA)
Leerling Administratie Systeem (LAS)

Kader

Onderwijssectoren

UWLR is een afspraak voor het po, vo en mbo. De verschillen tussen de onderwijssectoren uiten zich in deze afspraak voornamelijk in afwijkingen in vocabulaires. Zo zal bijvoorbeeld het po een geheel andere vakgebiedenlijst kennen dan het mbo. In deze afspraak komt dit als volgt tot uitdrukking: Waar er sprake is van een veld dat vocabulaire-gebonden kan zijn (bijvoorbeeld een vakgebied of een toetscode) kan hierbij de desbetreffende vocabulaire worden aangeduid. Op deze manier hebben verschillen tussen de sectoren voldoende ruimte binnen de afspraak.

Proces in de educatieve contentketen

De afspraak UWLR is vanuit het ECK2-programma ontwikkeld. De educatieve contentketen kan weergegeven worden als een cyclisch proces. De stappen in de procesketen zijn: ontwikkelen, beschikbaar stellen, vinden en het uiteindelijke gebruik van het leermateriaal door degenen die gaan onderwijzen en leren. Vanuit dit gebruik komt er informatie beschikbaar voor de ontwikkelaar en daarmee is de cirkel rond. De afspraak UWLR heeft met name betrekking op de processtap gebruiken.

Evaluatieve cyclus

Met opbrengstgericht werken laten leraren, managers en leerlingen zich leiden in hun taakuitvoering door de uitkomsten van metingen van het (eigen) kennis- en vaardigheidsniveau. Opbrengstgericht werken, ook wel meetgestuurd onderwijs genoemd, verloopt cyclisch. De zogeheten evaluatieve cyclus bestaat grofweg uit vier stappen:

1. Het vastleggen van doelen in termen van het gewenste kennis- en vaardigheidsniveau van leerlingen.
2. Het verzamelen van informatie over het kennis- en vaardigheidsniveau van leerlingen.
3. Het registreren, rapporteren en interpreteren van informatie over het kennis- en
4. vaardigheidsniveau van leerlingen.
5. Het nemen van beslissingen over passende onderwijskundige interventies.

De uitwisseling van leerresultaten heeft met name betrekking op de derde stap.

Ondersteunde leerresultaten

De afspraak Uitwisseling Leerresultaten (UWLR) heeft betrekking op de door leerlingen behaalde resultaten op allerlei summatieve toetsen. Deze bestaan doorgaans uit zogeheten genormeerde toetsen en uit methodegebonden en door leraren zelf ontwikkelde toetsen, zoals (digitale) proefwerken.

Buiten het kader

In de afspraak zijn de resultaten van formatieve toetsen en andere leerresultaten dan toetsresultaten in eerste instantie buiten beschouwing gelaten. Dit geldt ook voor het bepalen van de scope en het beheer van de benodigde vocabulaires. De verdere verbreding en verdieping van de afspraak o.a. op basis van het bovenstaande zal, na de eerste implementatie- en testfases, plaatsvinden in nauw overleg met alle betrokkenen. Hierbij zullen ook het mogelijk inpassen van functionaliteiten die nu door de DULT-koppeling van Cito worden geboden en de certificaten en testvoorzieningen van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) worden meegenomen.

Principes UWLR

1. Het initiatief voor een overdracht ligt altijd bij de EA

   Uitleg

   Het is altijd de EA die een overdracht initieert. Dit betekent dat het LAS de voor deze afspraak noodzakelijke webservices moet implementeren

   Rationale

   Belangrijkste reden hiervoor is eenvoud van authenticatie/autorisatie. Deze kan nu eenzijdig door het LAS geregeld worden omdat deze de altijd de ontvanger is van de webservices.

2. Alle velden in de berichten zijn beperkt in lengte

   Uitleg

   Voor alle velden in de XML berichten is een maximum lengte gedefinieerd.

   Rationale

   De informatie in de berichten zal over het algemeen in en uit relationele database gelezen/geschreven worden. In de praktijk zijn daardoor de tekstvelden in lengte beperkt. Om dit te faciliteren zijn ook de tekstvelden binnen deze afspraak allemaal in lengte beperkt.

3. Velden met termen/begrippen/codes kunnen in de berichten aan een vocabulaire worden gebonden

   Uitleg

   Voor velden met codes (termen, begrippen) zijn vaak vocabulaires beschikbaar (denk aan bijvoorbeeld een lijst met vakgebieden). Via een constructie in de XML kan zo’n veld aan een beschikbare vocabulaire gebonden worden, zodat de betekenis van de inhoud van het veld beter kan worden geduid. De vocabulaire moet dan beschikbaar zijn in het VDEX formaat.

   Rationale

   In de verschillende onderwijssectoren en door de verschillende betrokken partijen worden vaak hele verschillende lijsten met codes gehanteerd. Daarom zijn codelijsten niet “hard’ opgenomen in de afspraak maar wordt expliciet de mogelijkheid geboden deze te binden aan een buiten de afspraak liggende vocabulaire.

4. Het dataformaat voor de overdracht van leerlinggegevens is EDEXML 2.1

   Uitleg

   EDEXML is de Nederlandse standaard voor de overdracht van leerling, docent en groepsgegevens in het onderwijs. Voor gebruik binnen deze afspraak schoot EDEXML versie 1.03 echter enigszins te kort. De versie 2.0 voldoet wel. De nieuwste versie 2.1 is uitgebreid met ECK-iD. Deze versie 2.1 wordt gebruikt en versie 1.03 gebruiken we niet.

   Door bepaalde onderdelen uit EDEXML aan te bevelen voor deze overdracht (en andere juist uit te sluiten), is het bestaande EDEXML 2.1 middels het gebruik van profielen in te perken op de context en af te stemmen op de behoefte.

   Rationale

   EDEXML is bekend en er is vaak binnen de ook bij deze afspraak betrokken systemen al ondersteuning voor. Door het formaat ervan af te leiden is de hoop dat implementatie ervan eenvoudiger is dan als we een geheel nieuw formaat hadden verzonnen.

5. De leerlinggegevens van een school gaan altijd in hun geheel over of getrapt

   Uitleg

   Binnen deze afspraak is er voor gekozen dat bij de overdracht van leerlinggegevens zo mogelijk de gegevens van een hele school volledig worden verzonden in die gevallen dat er op schoolniveau een licentie is afgesloten met een uitgever (voor PO-scholen meestal het geval). Is een volledige overdracht niet mogelijk dan kunnen de gegevens getrapt worden opgehaald. Een school wordt gedefinieerd middels een BRIN code + een optionele dependance code. Het sturen van kleinere deelverzamelingen (afdeling, groep, klas) wordt niet ondersteund.

   Rationale

   De belangrijkste reden hiervoor is de eenvoud van het protocol. Als je ook berichten met alleen wijzigingen toestaat neemt de complexiteit enorm toe: Er zullen bijvoorbeeld faciliteiten ingebouwd moeten worden voor verwijderingen en aanpassingen. Door altijd alles te verzenden voorkom je dit.

   Toelichting

   Het principe is ooit mede op verzoek van scholen zo opgesteld (voor het PO) om de administratieve lasten voor docenten laag te houden. Die hebben namelijk veel extra werk om per groep/klas leerlingen aan te melden voor leren en toetsen. Niettemin komt het principe steeds meer op gespannen voet te staan met privacy-uitgangspunten; steeds maar alle gegevens versturen schendt het principe van de doel/binding.

   De omvang van de datastromen en de productie/verwerking van de berichten kan ook een probleem vormen. Gegeven de mogelijkheid van getrapt ophalen en de toename in verwerkingscapaciteit, bandbreedte en de mogelijkheid tot compressie van de berichten verwachten we hier echter geen onoverkomelijke problemen. Mochten de omvang en intensiteit van het verkeer toch een probleem gaan vormen, dan zal een toekomstige versie van de afspraak hierop aangepast moeten worden.

6. Omvang van de over te brengen leerresultaten is vrij

   Uitleg

   Er is expliciet voor gekozen om geen restricties te leggen op de hoeveelheid leerresultaten die er in een enkel bericht kunnen worden overgebracht.

   Rationale

   Dit maakt deze afspraak zowel geschikt voor het toepassen van de "druppel methode" (direct overdragen van individuele resultaten) als een meer batch-georiënteerde aanpak (bijvoorbeeld iedere nacht alle geaccumuleerde resultaten in één keer overdragen).

7. Een leerresultaat kan 1) als score of 2) als OSO resultaat of 3) als resultaat volgens eigen formaat meegezonden worden

   Uitleg

   Een leerresultaat kan worden overgebracht als:

   • Een scoregetal (altijd een geheel getal met ondergrens nul). Bij zo'n scoregetal mag de EA ook een interpretatie van dit resultaat in de toetsschaal meesturen (bijvoorbeeld vanaf welk getal het resultaat "voldoende" is) en optioneel een advies voor omzetting naar een schoolcijfer.
   • Een resultaat volgens de definities van de Edustandaard afspraak OSO gegevensset 1.2.2.
   • Een resultaat volgens eigen formaat.

   Rationale

   De eerste optie is eenvoudig en daarmee snel te implementeren. De tweede optie is complexer maar in bepaalde gevallen functioneel noodzakelijk. Voor beide opties zijn in de praktijk use cases te vinden.

Relaties met andere standaarden en voorzieningen

SCORM

Binnen het ECK2-programma was naast de afspraak UWLR het toepassingsprofiel Uitwisseling Leerresultaten SCORM ontwikkeld. SCORM staat voor Sharable Content Object Reference Model. SCORM is oorspronkelijk door het Amerikaanse Department of Defense opgezette standaard voor het uitwisselen en afspelen van materiaal voor e-learning (voor details wordt verwezen naar https://adlnet.gov/projects/scorm-2004-4th-edition/).

In het Nederlandse onderwijsveld, met name in het vo en mbo, wordt regelmatig digitaal leermateriaal in de vorm van SCORM-pakketten gebruikt. Het ontwikkelde toepassingsprofiel maakt afspraken over hoe binnen een SCORM-omgeving het resultaat van vragen moet worden overgedragen. Ook beschrijft het hoe aan deze vragen een weging kan worden gehangen en hoe, met deze weging, van een serie vragen (een toets) een overkoepelende score moet worden berekend. Het toepassingsprofiel Uitwisseling Leerresultaten SCORM is gemaakt op basis van de SCORM versie 2004, 4th Edition, v1.0 van maart 2009.

DULT

In de afspraak UWLR zijn de resultaten van formatieve toetsen en andere leerresultaten dan toetsresultaten in eerste instantie buiten beschouwing gelaten. Dit geldt ook voor het bepalen van de scope en het beheer van de benodigde vocabulaires. De verdere verbreding en verdieping van de afspraak o.a. op basis van het bovenstaande zal, na de eerste implementatie- en testfases, plaatsvinden in nauw overleg met alle betrokkenen. Hierbij zullen ook het mogelijk inpassen van functionaliteiten die nu door de DULT-koppeling van Cito worden geboden worden meegenomen.

OSO Gegevensset

Een belangrijke infrastructuur waarin ook leerresultaten worden overgedragen is OSO (Overstap Service Onderwijs). Het OSO is een landelijke infrastructuur en standaard voor de digitale uitwisseling van leergegevens tussen scholen. Het dossier van een leerling geeft een actueel overzicht van leerresultaten en is bruikbaar voor plaatsing en begeleiding van leerlingen in een doorlopende leerweg. Het OSO biedt de infrastructuur met toezicht om gegevens veilig tussen onderwijsinstellingen uit te kunnen wisselen. De uitwisseling vindt plaats op basis van de Edustandaard-afspraak OSO Gegevensset, met overstapprofielen voor de verschillende overstappen.

Binnen de afspraak UWLR is er voor gekozen om resultaten op meerdere manieren te kunnen vormgeven. Eén van die manieren is het opnemen van een resultaat volgens de definitie van de Edustandaard-afspraak OSO Gegevensset.

Bron

http://www.overstapserviceonderwijs.nl
EduStandaard: Afspraak OSO Gegevensset, versie 1.2.2, Mei 2015

Facet

Facet is het toetssysteem van het CvTE (Centrum voor Toetsen en Examens). De eerste versie van dit systeem is in het voorjaar van 2013 getest op een zeer beperkt aantal scholen. In schooljaar 2013-2014 is een aantal pilots uitgevoerd, zowel in het vo als in het mbo. Het is de bedoeling dat alle instellingen in het voortgezet onderwijs na een overgangsperiode vanaf schooljaar 2015-2016 hun digitale centrale examens en de rekentoets vo met dit nieuwe systeem afnemen. De mbo-instellingen kunnen vanaf schooljaar 2014-2015 de COE's in Facet afnemen.

Omdat UWLR in de basis niet voldoet aan de eisen van Facet is de relatie tussen deze afspraken UWLR en Facet losgelaten. Belangrijk verschil is o.a. dat voor Facet het systeem binnen de school (LAS) het initiatief neemt voor de uitwisseling. Voor UWLR is dit de educatieve applicatie (EA) buiten de school. Op termijn kan hier overigens verandering in gaan komen.

Voor het po zal in 2018 via Facet de ACET (Adaptieve centrale Eindtoets) worden aangeboden. Naast de ACET kunnen scholen op dit moment nog kiezen uit 5 andere eindtoetsen van andere aanbieders dan het CvTE. Hiervoor zal op basis van UWLR 2.2 een apart profiel (zowel op EDEXML 2.1 als op het UWLR Resultaatbericht) worden ontwikkeld dat op termijn aangemeld zal worden als onderdeel van de UWLR-afspraak.

ParnasSys resultatenkoppeling

Het formaat in UWLR voor het overbrengen van de leerresultaten is gebaseerd op het ParnasSys resultaten terugkoppelingsformaat van de firma Topicus. In samenspraak met Topicus is dit formaat aangepast aan meer algemeen gebruik en wordt het nu als open standaard doorontwikkeld.

Bron

ParnasSys - Resultaten terugkoppeling Topicus; V1.0; Definitief; 26-10-2011

IMS LIS

Eén van de internationale standaarden om digitale leerresultaten goed uit te kunnen wisselen is LIS (Learning Information Services). Dit is een zeer uitgebreide standaard van het IMS Global Learning Consortium ( www.imsglobal.org) voor de overdracht tussen systemen van leerlinggegevens, groepsgegevens, cursusgegevens en leerresultaten. IMS LIS beschrijft zowel de data (het datamodel) als de manier van overdracht. Hiervoor zijn webservices verplicht. In Nederland wordt deze standaard ingezet in de afspraak Interne Uitwisseling Deelnemergegevens, een door Kennisnet opgesteld toepassingsprofiel voor het uitwisselen van deelnemergerelateerde gegevens binnen de mbo-sector.

LIS is een complexe standaard waarvan grote delen voor de uitwisseling van leerresultaten binnen het po, vo en mbo niet interessant zijn. Binnen deze sectoren wordt niet gestreefd naar een zeer uitgebreide en definitieve afspraak, maar is er behoefte aan een afspraak die relatief snel geïmplementeerd kan worden en die aansluit bij reeds in gang gezette initiatieven. Daarom is besloten om geen toepassingsprofiel te ontwikkelen op basis van IMS LIS. Een mogelijk voordeel van een toepassingsprofiel op basis van IMS LIS is wel dat hiermee de internationale oriëntatie van sommige leveranciers gefaciliteerd wordt en dat de integratie met de eerder genoemde afspraak Interne Uitwisseling Deelnemergegevens kan worden gerealiseerd.

Bron

www.imsglobal.org

Publicatiegeschiedenis

versie 1.0

2012-11-01

De definitieve versie zoals in beheer genomen bij Edustandaard.

versie 2.0

2015-06-01

Betekenis van de afkorting UWLR aangepast: Uitwisseling Leerlinggegevens en Resultaten.

Inhoudelijke aanpassingen, naast enkele tekstuele verbeteringen:

• Verwijzingen naar EDEXML 2.0 (i.p.v. versie 1.03)
• Getrapt ophalen toegevoegd
• Alle inperkingen van de leerlinggegevens t.o.v. EDEXML 2.0 uit deze afspraak gehaald; inperkingen worden opgenomen in profielen die zijn beschreven in een apart document.
• Toevoeging van optioneel veld “Gegevensset ID” in ieder verzoek van leerlinggegevens, om het gewenste profiel te kunnen duiden.
• Toevoeging van optioneel veld “Resultaatverwerker identifier” per toetsafname in leerresultaten.
• Verwijzingen naar Afspraak OSO 1.2.1 (i.p.v. ELD)
• Uitbreiding van resultaten om naast bestaande opties een ander resultaat volgens eigen formaat te kunnen gebruiken.

versie 2.1

2015-12-01

Deze versie vervangt versie 2.0 van Juni 2015.

Inhoudelijke verbeteringen in Technische beschrijving:

• Aangepaste betekenis van het veld “Toetsonderdeelcode” binnen het blok “Resultaat”, om het doorgeven van het resultaat van de totale toets ook mogelijk te maken.
• Aangepaste gegevensstructuur “Normering” voor weergave van resultaat in toetsschaal en eventueel omzetting naar schoolcijfer.
• Verduidelijking van de betekenis van het veld Afnamedatum.
• Verwijzingen naar Afspraak OSO 1.2.2 (i.p.v. OSO 1.2.1), ook in deze Algemene beschrijving. Rondom deze verbeteringen zijn begeleidende teksten aangepast.

versie 2.2

2017-03-01

Deze versie vervangt versie 2.1 van december 2015.

Deze wijziging conform besluit van Edustandaard UWLR-werkgroepoverleg van 7 december 2016 betreft aanpassingen:

• Het attribuut @eckid is bij Leerling en Leerkracht toegevoegd (conform EDEXML 2.1).
• Lengte van identificatiesleutels opgerekt naar 256 (conform EDEXML 2.1).
• Het veld <eckid> binnen <resultaat> toegevoegd.
• Het addendum “Toetshierarchie” geïntegreerd in de afspraak.
• Enkele verouderde verwijzingen/beschrijvingen naar EDEXML, Edukoppeling en Facet geactualiseerd.

versie 2.2.1

2019-01-17

Deze versie vervangt versie 2.2 van december 2016.

Deze wijziging betreft de verbetering van de documentatie door de volgende aanpassingen:

• Documentatie in een online viewer (was PDF).
• Oplossing van issue 53 "Gevonden fouten/tegenstrijdigheden", waaronder de verwerking van toetsdefinities bij de leerresultatenoverdracht.
• Toevoeging van de vocabulaire voor het element vakgebied.